Abstract (ukr):
Функціональні властивості виробів залежать від комплексу факторів, при цьому одним із основних факторів є текстура їх поверхонь. Це пояснює значну увагу до визначення та формування таких параметрів текстури механічно обробленої поверхні, які б забезпечували необхідний рівень коефіцієнтів тертя під час ковзання та кочення, змочуваності, контактної жорсткості, зносостійкості за змінних навантажень, корозійної стійкості, маслоємності тощо. У роботі представлено результати дослідження кореляційного зв’язку між параметрами шорсткості і фрактальною розмірністю розподілу елементів площі поверхонь зразків з алюмінієвого сплаву Д16Т після торцевого фрезерування при змінних режимах різання. Було проведено два однофакторні експерименти, в першому змінним фактором була глибина різання, в другому – величина подачі, при цьому швидкість різання залишалася постійною. За допомогою щупового профілографа вимірювалися параметри шорсткості оброблених поверхонь. Визначення фрактальної розмірності Гаусдорфа виконувалося в програмі Gwyddion. Математична обробка результатів експериментального дослідження здійснювалася із застосуванням вибіркового коефіцієнта кореляції Пірсона. Це дозволило встановити наявність кореляційного зв’язку між параметрами шорсткості і фрактальною розмірністю поверхонь зразків зі сплаву Д16Т після торцевого фрезерування при змінних режимах різання. Обговорюються результати проведеного аналізу кореляційного зв’язку між параметрами шорсткості і фрактальною розмірністю поверхонь зразків. Обґрунтована необхідність подальших наукових пошуків для більш глибокого розуміння фізичних явищ, які відповідальні за весь комплекс параметрів текстури фрезерованої поверхні та їх вплив на функціональні властивості поверхонь виробів.
Abstract (eng):
The functional properties of products depend on a number of factors, with one of the main factors being the texture of their surfaces. This explains the considerable attention paid to the determination and formation of such parameters of the machined surface texture that would provide the required level of sliding and rolling friction coefficients, wettability, contact stiffness, wear resistance under variable loads, corrosion resistance, oil capacity, etc. This paper presents the results of a study of the correlation between the roughness parameters and the fractal dimension of the distribution of surface area elements of D16T aluminum alloy samples after face milling under variable cutting conditions. Two one-factor experiments were conducted, in the first, the depth of cut was a variable factor, in the second, the feed rate was a variable factor, while the cutting speed remained constant. The roughness parameters of the machined surfaces were measured using a stylus profilograph. The determination of the fractal Hausdorff dimension was performed in the Gwyddion software. Mathematical processing of the experimental study results was carried out using Pearson’s sample correlation coefficient. This made it possible to establish the existence of a correlation between the parameters of roughness and the fractal dimension of the surfaces of D16T alloy samples after face milling under variable cutting conditions. The results of the analysis of the correlation between the parameters of roughness and the fractal dimension of the surfaces of samples are discussed. The necessity of further scientific research for a deeper understanding of the physical phenomena responsible for the whole range of milled surface texture parameters and their influence on the functional properties of product surfaces is substantiated.